KATECHEZA DOROSŁYCH

Katecheza dorosłych to bardzo obszerna publikacja na temat form i metod katechizowania osób dorosłych w dzisiejszym świecie. Autorzy podkreślają, iż katecheza dzieci i młodzieży nie jest wystarczająca, aby ukształtować człowieka dojrzałego w wierze. Dorosły, który każdego dnia zmaga się z natłokiem spraw, problemów i wątpliwości, potrzebuje nieustannej pomocy ze strony Kościoła, pewnych i dobrych wskazówek co do troski o formację własnej wiary. Katecheza dorosłych jest pierwszą i najważniejszą formą chrześcijańskiej formacji, jaką Kościół podejmuje dla dobra człowieka. Stanowi fundament, jest wsparciem dla rodziny w jej trudnościach i życiowych zmaganiach. W tej, jakże szerokiej perspektywie katechezę dorosłych ukazują Autorzy niniejszej publikacji.

PRZEDMOWA
WYKAZ SKRÓTÓW


CZĘŚĆ I:
KATECHEZA DOROSŁYCH W KOŚCIELE I DLA KOŚCIOŁA

ROZDZIAŁ I
KOŚCIÓŁ, KTÓRY WYCHOWUJE: KONCEPCJA KOŚCIOŁA A KATECHEZA (DOROSŁYCH)
(Ks. Kazimierz Misiaszek)
1. ŚWIADECTWO HISTORII
2. KOŚCIÓŁ TWORZY KATECHEZĘ – KATECHEZA BUDUJE (TWORZY) KOŚCIÓŁ
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ II
DOROSŁY W KOŚCIELE: WSPÓLNOTA MIEJSCEM, PRZEDMIOTEM I CELEM FORMACJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
(Ks. Roman Buchta)
WSTĘP
1. DOROSŁY WE WSPÓLNOCIE KOŚCIOŁA: W POSZUKIWANIU NOWEGO MODELU WIERZĄCEGO
2. KATECHEZA DOROSŁYCH W SŁUŻBIE KOŚCIOŁOWI ROZUMIANEMU JAKO COMMUNIO – AKTUALNE WYZWANIA
2.1. Wskazywać na sens, Boskie pochodzenie i dobrodziejstwo Kościoła
2.2. Prezentować niepowtarzalność natury i struktury Kościoła
2.3. Wyjaśniać, na czym polega równość i zróżnicowanie członków Kościoła
2.4. Uwzględniać i interpretować znaki czasu

3. ROZWÓJ RUCHU WSPÓLNOTOWEGO JAKO ODPOWIEDŹ NA POTRZEBĘ WSPÓLNOTOWEGO WYMIARU KOŚCIOŁA
3.1. Społeczno-kulturowe korzenie ruchu wspólnotowego
3.2. Teologiczno-pastoralne korzenie ruchu wspólnotowego
3.3. Kościelne wspólnoty podstawowe
3.4. Kryteria autentyczności kościelnych wspólnot podstawowych
4. WSPÓLNOTOWY WYMIAR KATECHEZY DOROSŁYCH
4.1. Wspólnota chrześcijańska niezbędna dla głoszenia katechezy
4.2. Wspólnota wierzących naturalnym miejscem formacji chrześcijańskiej
4.3. Wspólnota Kościoła właściwym podmiotem i adresatem (przedmiotem) katechetycznego przepowiadania
4.4. Dojrzała wspólnota chrześcijańska celem katechetycznej formacji dorosłych 88
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ III
KOŚCIÓŁ W TROSCE O ROZWÓJ OSOBY LUDZKIEJ. PERSONALISTYCZNY RYS FORMACJI KATECHETYCZNEJ CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
(Ks. Artur Filipiak)
1. PERSONALIZM A NAUKI O WYCHOWANIU
2. KATECHETYCZNA FORMACJA DOROSŁYCH – POSTULATY I RZECZYWISTOŚĆ
3. PERSONALIZM A KOŚCIELNA FORMACJA DOROSŁYCH
4. OBRAZ BIBLIJNY – FORMACJA JAKO DROGA DO EMAUS
5. FORMACJA BLISKA ŻYCIU I UKIERUNKOWANA NA PROBLEM
6. FORMACJA W DUCHU NOWEJ MISTAGOGII
7. FORMACJA JAKO SPOTKANIE
8. FORMACJA NIE WYSTARCZY – ZASADA GOŚCINNOŚCI
PODSUMOWANIE
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ IV
KOŚCIÓŁ W DIALOGU ZE ŚWIATEM: ASPEKTY SPOŁECZNE FORMACJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ LUDZI DOROSŁYCH
(Ks. Tomasz Lenczewski)
1. MOTYWACJA ZE STRONY KOŚCIOŁA
2. WYZWANIA ZE STRONY ŚWIATA
BIBLIOGRAFIA


CZĘŚĆ II:
KATECHEZA DOROSŁYCH – PODSTAWOWE LINIE I UKIERUNKOWANIA

ROZDZIAŁ I
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA KATECHEZY DOROSŁYCH
(Ks. Dariusz Kurzydło)
1. KONCEPCJA KATECHEZY DOROSŁYCH WEDŁUG URZĘDU NAUCZYCIELSKIEGO KOŚCIOŁA
2. KATECHEZA DOROSŁYCH DAREM DLA DOROSŁEGO CHRZEŚCIJANINA
3. KATECHEZA DOROSŁYCH DAREM DLA KOŚCIOŁA I ŚWIATA
4. POWRÓT DO ŹRÓDŁA
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ II
ADRESACI KATECHEZY DOROSŁYCH
(Ks. Radosław Chałupniak)
1. DOROŚLI: W MŁODSZYM, ŚREDNIM I STARSZYM WIEKU
2. DOROŚLI: WIERZĄCY – POSZUKUJĄCY – OBOJĘTNI – NIEWIERZĄCY
3. DOROŚLI: MIĘDZY SAMOTNOŚCIĄ A WSPÓLNOTĄ
4. DOROŚLI: PRZEDSTAWICIELE RÓŻNYCH ZAWODÓW
5. W MIEJSCU ZAKOŃCZENIA:
PRÓBA ZDEFINIOWANIA ADRESATÓW KATECHEZY DOROSŁYCH

ROZDZIAŁ III
KATECHEZA DOROSŁYCH W PROGRAMIE DUSZPASTERSKIM PARAFII
(Ks. Józef Stala)
1. PARAFIA JAKO NATURALNE ŚRODOWISKO KATECHEZY DOROSŁYCH WE WSPÓŁCZESNYCH DOKUMENTACH KOŚCIOŁA
2. AKTUALNE PROGRAMY DUSZPASTERSKIE KONFERENCJI EPISKOPATU POLSKI
3. KATECHEZA DOROSŁYCH W KONTEKŚCIE WSPÓŁCZESNEJ PARAFII
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ IV
KATECHEZA DOROSŁYCH W KONTEKŚCIE KATECHEZY DZIECI I MŁODZIEŻY
(Ks. Waldemar Janiga)
1. UWARUNKOWANIA RELIGIJNE I KULTUROWO-SPOŁECZNE RELACJI KATECHEZY DOROSŁYCH DO KATECHEZY DZIECI I MŁODZIEŻY
2. KOMPLEMENTARNOŚĆ RELACJI KATECHEZY DOROSŁYCH DO KATECHEZY DZIECI I MŁODZIEŻY
3. WNIOSKI I POSTULATY PASTORALNE
BIBLIOGRAFIA

CZĘŚĆ III:
ANTROPOLOGICZNE ASPEKTY KATECHEZY DOROSŁYCH

ROZDZIAŁ I
DOROSŁY W ŚWIETLE NAUK O WYCHOWANIU – SPOJRZENIE PSYCHOLOGICZNE
(Ks. Kazimierz Franczak)
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ II
DOROSŁY W ŚWIETLE NAUK O WYCHOWANIU – SPOJRZENIE PEDAGOGICZNE
(Ks. Janusz Mastalski)
1. ANDRAGOGIKA – PEDAGOGIKA CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
2. FAZY ROZWOJOWE CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
3. EDUKACJA DOROSŁYCH
4. GLOBALNE WYZWANIA
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ III
DOROSŁY – JEGO ROLA I STATUS SPOŁECZNY
(O. Andrzej Potocki)
1. DOROSŁOŚĆ I DOROSŁY
2. ROLA DOROSŁEGO
3. STATUS DOROSŁEGO
4. WCHODZENIE W DOROSŁOŚĆ
5. IMPLIKACJE KATECHETYCZNE
BIBLIOGRAFIA


ROZDZIAŁ IV
WKŁAD NAUK O WYCHOWANIU W ROZWÓJ KATECHEZY DOROSŁYCH
(Anna Zellma)
1. USTALENIA TERMINOLOGICZNE
2. TENDENCJE W ZAKRESIE ZASTOSOWANIA OSIĄGNIĘĆ NAUK O WYCHOWANIU W ROZWOJU MYŚLI DOTYCZĄCEJ KATECHEZY DOROSŁYCH
3. KWESTIE OTWARTE I WYZWANIA PASTORALNE
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ V
STATUS ROZWOJOWY CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
(Ks. Marek Paluszkiewicz)
1. DOROSŁY OCZAMI PSYCHOLOGA
1.1. Erik Erikson
1.2. Daniel Levinson
1.3. Teorie stałości
2. DOROSŁY OCZAMI PEDAGOGA
3. DOROSŁY OCZAMI SOCJOLOGA
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA


CZĘŚĆ IV:
TEOLOGICZNE ASPEKTY KATECHEZY DOROSŁYCH

ROZDZIAŁ I
CELE I ZADANIA KATECHEZY DOROSŁYCH
(Ks. Stanisław Łabendowicz)
1. OKREŚLENIE POJĘĆ
2. ROZUMIENIE CELÓW KATECHEZY DOROSŁYCH
3. ROZUMIENIE ZADAŃ KATECHEZY DOROSŁYCH
4. MOŻLIWOŚCI REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ KATECHEZY DOROSŁYCH
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ II
DOROSŁY W PROCESIE DOJRZEWANIA WIARY
(Ks. Łukasz Idem)
WSTĘP
1. CZŁOWIEK DOROSŁY I JEGO ROZWÓJ
2. PROCES DOJRZEWANIA WIARY
3. DOJRZAŁOŚĆ W WIERZE
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ III
KATECHEZA DOROSŁYCH W PROCESIE BUDOWANIA KOŚCIOŁA DOJRZAŁEGO
(Ks. Andrzej Kiciński)
1. KATECHEZA JEST WYCHOWANIEM DO ROZUMIENIA ISTOTY KOŚCIOŁA
2. KATECHEZA JEST MIEJSCEM DOŚWIADCZENIA KOŚCIOŁA
3. KATECHEZA JEST CZYNNIKIEM ODNOWY KOŚCIOŁA
4. KATECHEZA TWORZY PRZEKONUJĄCY OBRAZ KOŚCIOŁA
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ IV
KATECHEZA DOROSŁYCH W FUNKCJI TWORZENIA „CYWILIZACJI MIŁOŚCI”
(Ks. Sylwester Jaśkiewicz)
I. „CYWILIZACJA MIŁOŚCI” GŁĘBOKO WPISANA W KATECHEZĘ DOROSŁYCH
1. „CYWILIZACJA MIŁOŚCI” – KWESTIA TERMINOLOGICZNA
2. BIBLIJNO-TEOLOGICZNE PODSTAWY „CYWILIZACJI MIŁOŚCI”
3. ZNAMIENNE WYMIARY „CYWILIZACJI MIŁOŚCI”
4. „CYWILIZACJA MIŁOŚCI” A KOŚCIÓŁ
II. KATECHEZA DOROSŁYCH BUDUJE „CYWILIZACJĘ MIŁOŚCI”
1. PRZEKAZ PRAWDY O „CYWILIZACJI MIŁOŚCI”
2. WYCHOWANIE DO POSTAWY SŁUŻBY I MIŁOŚCI
3. BUDOWANIE WSPÓLNOTY
4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ MISYJNA
5. ROZWÓJ I DOSKONALENIE W DZIEDZINIE KULTURY
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ V
TREŚĆ KATECHEZY DOROSŁYCH. PYTANIA I PROPOZYCJE
(Ks. Janusz Królikowski)
1. PYTANIA
2. PROPOZYCJE TREŚCIOWE
2.1. Zmysł religijny
2.2. Kwestionowanie wiary
2.3. Rozum i wiara
2.4. Prehistoria chrześcijańska
2.5. Historia chrześcijańska
2.6. Jezus Chrystus – żywe centrum wiary
2.7. Nowy człowiek
2.8. Jezus Chrystus i człowiek w Kościele
2.9. Czynnik ludzki w Kościele
2.10. Czynnik Boski w Kościele
2.11. Weryfikacja wiary
3. KWESTIE METODY


ROZDZIAŁ VI
PODSTAWOWE TEMATY KATECHEZY DOROSŁYCH
(Ks. Jarosław Kotowski)
1. OBJAWIENIE BOGA W CHRYSTUSIE – SERCE TREŚCI I PRZEKAZU KATECHETYCZNEGO
2. ROZDŹWIĘK MIĘDZY ŻYCIEM A WIARĄ I ZAANGAŻOWANIE DOROSŁYCH W KATECHEZĘ
3. WIARA A PRZEJAWY RELIGIJNOŚCI
4. PERSPEKTYWA WZROSTU CHRZEŚCIJAŃSKIEGO
4.1. Sakramenty – święte znaki czy rytualna oprawa uczestnictwa?
4.2. Modlitwa – oddech nowego życia
5. SPOŁECZNA NAUKA KOŚCIOŁA – POSTAWY EWANGELICZNE W ŻYCIU SPOŁECZNYM
6. KOŚCIÓŁ – WSPÓLNOTA I ŚRODOWISKO WIARY CZY INSTYTUCJA?
7. BIBLIA I FORMACJA BIBLIJNA
8. RODZINA I KATECHEZA RODZICÓW
9. WSPÓŁCZESNE AREOPAGI – ŚRODKI SPOŁECZNEGO PRZEKAZU
ZAKOŃCZENIE
BIBLIOGRAFIA


CZĘŚĆ V:
FORMY I METODY KATECHEZY DOROSŁYCH

ROZDZIAŁ I
KATECHUMENALNY MODEL KATECHEZY DOROSŁYCH
(Marek Marczewski)
1. KATECHUMENAT I KATECHUMEN
2. „(...) WZOREM WSZELKIEJ KATECHEZY JEST KATECHUMENAT POPRZEDZAJĄCY CHRZEST”
3. PODMIOT KATECHUMENALNEGO MODELU KATECHEZY DOROSŁYCH
4. MODEL KATECHEZY W OBRZĘDZIE CHRZEŚCIJAŃSKIEGO WTAJEMNICZENIA DOROSŁYCH
5. KATECHIZM DLA DOROSŁYCH
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ II
KRYTERIA DOBORU METOD
W KATECHEZIE DOROSŁYCH
(Elżbieta Młyńska) 539
1. PROBLEM METODY W KATECHEZIE DOROSŁYCH
2. KATECHUMENALNY MODEL KATECHEZY DOROSŁYCH A METODA
3. KATECHETYCZNE KRYTERIA DOBORU METOD
3.1. Kryterium integralności
3.2. Kryterium dialogiczności
3.3. Kryterium wspólnotowości
3.4. Kryterium ciągłości
4. DYDAKTYCZNE KRYTERIA DOBORU METOD W KATECHEZIE
4.1. Podmiot
4.2. Cele i treść
4.3. Baza dydaktyczna
4.4. Forma
BIBLIOGRAFIA

ROZDZIAŁ III
W POSZUKIWANIU NOWYCH FORM KATECHEZY DOROSŁYCH W POLSCE
(Elżbieta Osewska)
1. TRADYCYJNE FORMY KATECHEZY DOROSŁYCH
2. KONTEKST SPOŁECZNO-KULTUROWY
3. JAKIEJ KATECHEZY POTRZEBUJE WSPÓŁCZESNY DOROSŁY CHRZEŚCIJANIN?

4. PROPOZYCJE NOWYCH FORM KATECHEZY DOROSŁYCH
4.1. Katecheza sprzyjająca kształtowaniu dojrzałości osobowej
4.2. Katecheza jako wsparcie chrześcijan zagubionych i poszukujących Boga
4.3. Katecheza jako budowanie odpowiedzialnej wspólnoty chrześcijańskiej
4.4. Katecheza jako wzmocnienie odpowiedzialności dorosłych chrześcijan w świecie
4.5. Formy katechezy uwzględniające ograniczenia czasowe zaangażowanych zawodowo dorosłych
4.6. Zróżnicowane formy katechezy rodziców
4.7. Eksperymentalne formy katechezy dorosłych

BIBLIOGRAFIA

BIOGRAMY

Historia katechezy dorosłych w Kościele ma swoje doświadczenia sprawdzonej praktyki, zapomnienia i trudnych powrotów. Starożytność chrześcijańska, a szczególnie czasy poapostolskie i Ojców Kościoła pozostawiły Kościołowi wzorcowy i paradygmatyczny model formacji osób dorosłych związany z katechumenatem i chrześcijańską mistagogią. Ojcowie Kościoła, wielcy katecheci tamtych czasów, ukazali i sprawdzili wciąż aktualną prawdę, i zarazem zasadę, że wszelki rodzaj formacji, jaki podejmuje Kościół, przynosi swoje najbardziej trwałe owoce tylko wówczas, gdy jest ona na pierwszym miejscu skierowana do dorosłych, wokół nich się koncentruje, a katecheza dorosłych jest formą podstawową, pierwszą ze wszystkich innych, fundamentalnym dla nich punktem odniesienia.
Odejście Kościoła od katechizowania osób dorosłych,
a skoncentrowanie się na katechezie dzieci i młodzieży nie tylko zachwiało fundamentami całego dzieła katechetycznego, ale i przyniosło Kościołowi szereg nieznanych mu dotąd problemów, szczególnie od momentu wejścia nauczania religijnego do szkoły. Od tego bowiem czasu szkolna lekcja religii została poddana także kontroli czynników państwowych, odpowiedzialnych za obszar obowiązkowej edukacji, doprowadzając nie tylko do poszukiwania kompromisów, ale i dość często do różnego typu nieporozumień, utarczek i konfliktów między Kościołem i państwem, czy też między Kościołem i niektórymi kręgami opiniotwórczymi. Nie zawsze też nauczanie religii w danym państwie, w wyniku przyjęcia tychże kompromisów, odpowiada w pełni koncepcji chrześcijańskiej formacji uczniów. Wszystko to znajduje swój wciąż aktualny wyraz w nieskuteczności podejmowanych działań na rzecz chrześcijańskiego wychowywania młodego pokolenia, pomimo ciągłego inwestowania w ten obszar formacji wielkich nakładów w postaci sił ludzkich i innych różnorodnych środków. Nie może zresztą być inaczej, gdyż katecheza dorosłych zawsze była i jest na pierwszym miejscu bardzo silnie związana z rodziną, naturalnym miejscem wychowania, także chrześcijańskiej formacji nie tylko potomstwa, ale i wszystkich jej członków. W starożytnym Kościele dom był nie tylko zwyczajnym miejscem dojrzewania w wierze, ale i wystarczającym dla otrzymania chrześcijańskiej formacji potomstwa, co potwierdzają studia i badania patrystyczne, przywołane także w niniejszym tomie. Rodzice, otrzymujący pomoc ze strony Kościoła, byli w stanie zatroszczyć się o swoją i swego potomstwa formację w wierze czy też formację swojej wiary. Wyjście natomiast z domu i pozostawienie odpowiedzialności za rozwój wiary w rękach oficjalnych nauczycieli religii, nierzadko traktowanych jako funkcjonariuszy państwowych, którym powierzono zadania nauczania i wychowania religijnego, spowodowało i nadal powoduje obniżenie się stopnia odpowiedzialności rodziców za religijne wychowanie swojego potomstwa.
Powrót do katechezy dorosłych, poprzedzony długim okresem w historii Kościoła, w którym poszukiwano różnych, ale w gruncie rzeczy jedynie doraźnych, nie systematycznych i stałych form i metod katechizowania osób dorosłych, okazał się trudny. Przełomowy okres związany z II Soborem Watykańskim przyniósł godny podziwu entuzjazm, który zaowocował w wielu krajach licznymi inicjatywami tworzenia już systematycznej i pełnej katechezy dorosłych. Nie stała się ona jednak zwyczajną i powszechną praktyką w Kościele, w którym dominuje nadal instytucjonalna troska o religijną formację dzieci i młodzieży. Katecheza dorosłych wciąż należy, z punktu widzenia praktyki, do kategorii pośledniej, nie do końca dowartościowanej, pomimo orzeczeń Magisterium Kościoła, że jest ona podstawową, centralną, najznakomitszą.
Trudny powrót do katechezy dorosłych nie ominął także Kościoła w Polsce, w którym nadal jest ona nieobecna w swojej systematycznej i pełnej formie, jakkolwiek istnieje już wiele teoretycznych opracowań na jej temat. Podejmowane próby katechizowania osób dorosłych poprzez wypracowywanie programu i katechizmu w różnych diecezjach pozostały jedynie lokalnymi, a dzisiaj w dużej mierze historycznymi już tylko inicjatywami. Zabrakło także potrzebnej pasterzom cierpliwości i zrozumienia przy podejmowaniu nowych prób jej opracowywania i wdrażania w życie, w takiej formie, która mogłaby nie tylko zagwarantować integralny przekaz orędzia zbawienia, ale i uwzględnić uwarunkowania związane ze specyfiką rozwoju człowieka dorosłego, czynnika niezmiernie istotnego dla uzyskania potrzebnej tej katechezie skuteczności. To sprawia, że należy wracać do katechezy dorosłych, aby uwrażliwić nie tylko na potrzebę jej obecności w Kościele w Polsce, ale i na specyfikę jej odbiorcy. Dodatkowym, ale jakże istotnym, wręcz fundamentalnym argumentem przemawiającym za pilnością i koniecznością w jej wdrażaniu jest także obserwacja obecnej sytuacji, w której odnotowuje się zarówno proces pogłębiającej się laicyzacji i dechrystianizacji życia, deprecjonowania rodziny, wielorakich trudności, problemów
i niebezpieczeństw związanych z samą rodziną, wręcz podważania sensu jej istnienia, ale i nieskuteczność wysiłków podejmowanych na rzecz chrześcijańskiej formacji dzieci i młodzieży w szkole, w której nie jest się w stanie zrealizować zakładane cele, jak i potrzebnego zainteresowania rodziców chrześcijańską edukacją jej potomstwa. Ponadto szkoła nie może być niemalże wyłącznym miejscem dla chrześcijańskiej formacji ucznia, nie tylko z tej racji, że nie jest w pełnym tego słowa znaczeniu środowiskiem eklezjalnym, najbardziej właściwym i naturalnym dla prowadzenia katechezy, ale i sama przeżywa wiele problemów natury wychowawczej, głównie z racji przyjęcia liberalnych tendencji edukacyjnych, nierzadko podważających sens istnienia sprawdzonych wzorców kulturowych, dorobku pedagogicznego obecnego w chrześcijaństwie, ale i stałych norm moralnych, zabezpieczających każdy rodzaj wychowania.
Oddajemy więc do rąk Czytelnika tom poświęcony katechezie dorosłych. Pragniemy w nim zwrócić uwagę zarówno na jej potrzebę, jak i specyfikę. Dlatego są w nim podejmowane treści teologiczne, eklezjalne, liturgiczne, dydaktyczne, historyczne, ale także i psychologiczne, pedagogiczne oraz socjologiczne. Dopiero bowiem w tak szeroko zaprezentowanej perspektywie katecheza dorosłych może ukazać się w całej swej niepowtarzalności i bogactwie. Jest kwestią zrozumiałą, że nie proponujemy gotowych wzorców, a tym bardziej scenariuszy katechezy skierowanej do dorosłych – wymagałoby to wydania nowej, pod tym kątem już opracowanej książki. Dziękując wszystkim Autorom za ich bogaty wkład w powstanie tego tomu, kontynuującego wcześniejsze treści, wyrażamy jednocześnie nadzieję, że problematyka w nim zawarta może w jakiejś mierze przyczynić się nie tylko do dalszych studiów nad katechezą dorosłych, ale i do uwzględnienia jej w przyszłych pracach, wciąż koniecznych i pilnych, nad programami i katechizmami dla dorosłych.