Wychowanie młodzieży w średnim wieku szkolnym cz. II

Część II Wychowania młodzieży w średnim wieku szkolnym dotyczy następujących tematów: kształtowanie się religijności młodzieży w wieku gimnazjalnym, wychowanie biblijne i liturgiczne w gimnazjum, modlitwa w katechezie gimnazjalnej i życie w Kościele na poziomie gimnazjum. Omawia się także materiały i sposób przygotowania do sakramentu bierzmowania, a także dużo miejsca poświęca się katechezie w gimnazjum: metodom dydaktycznym, podręcznikom i programom, jak również samym katechetom...

II. WYCHOWANIE RELIGIJNE

Rozdział I
KSZTAŁTOWANIE SIĘ RELIGIJNOŚCI MŁODZIEŻY W WIEKU GIMNAZJUM
(Elżbieta Rydz)
1. Przemiany fizjologiczne wieku dorastania
i ich psychologiczne konsekwencje
2. Nowe formy myślenia u nastolatków
3. Rozwój emocjonalno-społeczny
4. Rozwój moralny
5. Rozwój decyzyjny
6. Kształtowanie się religijności młodzieży
w wieku dorastania
BIBLIOGRAFIA

Rozdział II
WYCHOWANIE BIBLIJNE W GIMNAZJUM
(Ks. Jan Kochel)
1. Język Biblii
2. Biblijne drogi wychowania
3. Wybrane metody biblijne
BIBLIOGRAFIA

Rozdział III
WYCHOWANIE LITURGICZNE W GIMNAZJUM
(S. Halina Iwaniuk)
1. Polskie dokumenty katechetyczne
o wychowaniu liturgicznym w gimnazjum
2. Podstawowe elementy wychowania
liturgicznego w gimnazjum
2.1. Liturgia drogą rozwoju wiary
2.2. Liturgia uczestnictwem w dziele zbawienia
BIBLIOGRAFIA

Rozdział IV
WYCHOWANIE DO MODLITWY W KATECHEZIE GIMNAZJALNEJ
(S. Krystyna Szweda)
1. Zarys charakterystyki nastolatka w kontekście współczesnej kultury
2. Zasadnicze elementy chrześcijańskiej modlitwy
2.1. Postawy wewnętrzne na modlitwie
2.2. Kształtowanie zewnętrznych postaw modlitewnych
2.3. Najpiękniejsza modlitwa chrześcijańska
3. Ogólne wnioski i postulaty katechetyczne
BIBLIOGRAFIA

Rozdział V
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W KOŚCIELE
NA POZIOMIE GIMNAZJUM
(Ks. Andrzej Offmański)
1. Szukam swego miejsca we wspólnocie Kościoła
2. Nowe akcenty w formacji eklezjalnej
2.1. Formacja eklezjalna jako zadanie katechezy
2.2. Postulaty względem katechezy
3. Formacja eklezjalna młodzieży
według „Podstawy programowej”
3.1. Cel formacji eklezjalnej
3.2. Zadania katechezy wychowującej do życia w Kościele
3.3. Treści katechezy eklezjalnej
3.4. Korelacja międzyprzedmiotowa i ze ścieżkami edukacyjnymi
4. Katecheza o Kościele
w wybranych podręcznikach katechetycznych
4.1. Seria podręczników ks. Piotra Tomasika
4.2. Seria „W drodze do Emaus”
4.3. Seria opracowań poznańskich
BIBLIOGRAFIA


Rozdział VI
PRZYGOTOWANIE DO SAKRAMENTU
BIERZMOWANIA.
ASPEKT PASTORALNO-LITURGICZNY
(Ks. Czesław Krakowiak)
1. Organizacja przygotowania do bierzmowania
2. Wskazania Kościoła powszechnego
3. Zalecenia Kościoła katolickiego w Polsce
4. Wykorzystanie metody katechumenalnej
w formacji kandydatów
5. Przygotowanie dalsze,
czyli katechumenat pochrzcielny
6. Związek bierzmowania ze chrztem i Eucharystią
7. Katecheza o bierzmowaniu
w świetle liturgii i teologii
8. Przygotowanie bliższe – katecheza
i celebracje liturgiczne w parafii
(okres oczyszczenia i oświecenia)
9. Program rocznego przygotowania
do bierzmowania w archidiecezji lubelskiej
10. Przygotowanie bezpośrednie
11. Duszpasterstwo po bierzmowaniu
BIBLIOGRAFIA

Aneks 1:
Deklaracja kandydata o przystąpieniu do grupy formacyjnej
w parafii przed przyjęciem sakramentu bierzmowania

Aneks 2:
Prośba o udzielenie sakramentu bierzmowania

Aneks 3:
Obrzęd włączenia kandydatów do grupy formacyjnej
przygotowującej do sakramentu bierzmowania
we wspólnocie parafialnej

Aneks 4:
Obrzęd dopuszczenia
do przyjęcia sakramentu bierzmowania

Rozdział VII
BOGACTWO MATERIAŁÓW WSPIERAJĄCYCH
PRZYGOTOWANIE MŁODZIEŻY
DO SAKRAMENTU BIERZMOWANIA
(Ks. Tadeusz Panuś)
1. Sakrament bierzmowania
2. Umocnieni Duchem Świętym. Celebracje liturgiczne
3. Wezwani i posłani
4. Katechizm bierzmowanych
5. Katechizm dla młodzieży przed bierzmowaniem
6. Przyjdź Duchu Święty
7. Na przyjście Ducha Świętego. Przygotowanie
do bierzmowania we wspólnocie parafialnej
8. Otrzymacie Jego moc
9. Niech zstąpi Duch Twój…
10. Przyjdź Duchu Święty. Propozycja przygotowania
do sakramentu bierzmowania według zasad
chrześcijańskiego wtajemniczenia
11. Katechizm bierzmowanych
12. Obrzęd włączenia do grupy formacyjnej przygotowującej
się do sakramentu bierzmowania
we wspólnocie parafialnej
13. O siedmiu darach Ducha Świętego
14. Życie Boże
15. Katechizm bierzmowanych według
Katechizmu Kościoła Katolickiego
16. Materiały do katechezy parafialnej – celebracje liturgiczne. Jezus prowadzi i zbawia. W drodze do Emaus
17. Wypłyń na głębię
18. Ku pogłębionej wierze
19. Gdy Duch Święty zstąpi na was
Katechizm bierzmowanych
20. Sakrament bierzmowania
21. Duchu Święty przyjdź
22. Sakrament bierzmowania. Konspekty ewangelicznych
rewizji życia do programu „Wypłyń na głębię”
23. Sakrament bierzmowania. Niech zstąpi Duch Twój
24. Wnioski
BIBLIOGRAFIA

Rozdział VIII
ŚWIADOME ŻYCIE SAKRAMENTALNE LUDZI
MŁODYCH JAKO POSTULAT PEDAGOGIKI
JANA PAWŁA II
(Ks. Józef Stala)
1. Młodość jako czas kształtowania dojrzałej wiary
2. Swoisty charakter dialogu
Jana Pawła II z młodymi
3. Formacja sakramentalna
jako istotny element chrześcijańskiej dojrzałości
4. Sakrament jako dar i zadanie stojące
przed młodzieżą gimnazjalną
BIBLIOGRAFIA


III. KATECHEZA

Rozdział I
GIMNAZJUM ŚRODOWISKIEM KATECHETYCZNYM
(Ks. Jerzy Kostorz)
BIBLIOGRAFIA

Rozdział II
NATURA, TREŚCI, CELE I ZADANIA
EDUKACJI RELIGIJNEJ W GIMNAZJUM
(Ks. Paweł Mąkosa)
1. Charakterystyka edukacji religijnej
młodzieży gimnazjalnej
2. Cele i zadania a treści edukacji
religijnej w gimnazjum
3. Edukacja religijna w pierwszej klasie gimnazjum
4. Edukacja religijna w drugiej klasie gimnazjum
5. Edukacja religijna w trzeciej klasie gimnazjum
Zakończenie
BIBLIOGRAFIA

Rozdział III
WYBRANE METODY DYDAKTYCZNE STOSOWANE
W KATECHEZIE MŁODZIEŻY
KLAS GIMNAZJALNYCH
(Elżbieta Osewska)
1. Diagnoza sytuacji egzystencjalnej katechizowanego
2. Doskonalenie umiejętności hierarchizacji treści
3. Samodzielne i grupowe rozwiązywanie problemów
4. Kształtowanie dojrzałości emocjonalno-wolitywnej
5. Wnioski pastoralno-katechetyczne
BIBLIOGRAFIA

Rozdział IV
KATECHETA GIMNAZJALNY
(Ks. Mieczysław Polak)
Wprowadzenie
1. Charakter katechezy gimnazjalnej
a kompetencje katechety
2. Miłość duszpasterska
3. Diakonia
4. Dialog duszpasterski
Zakończenie
BIBLIOGRAFIA

Rozdział V
WIARA I MORALNOŚĆ ISTOTNYM OBSZAREM
AUTORYTETU KATECHETY
(Ks. Henryk Szmulewicz)
1. Ścisły związek wiary i moralności
w przekazie katechetycznym
1.1. Katecheta ukazuje moralność jako konsekwencję wiary
1.2. Katecheta prowadzi do przyjęcia zasad moralnych
wynikających z wiary
1.3. Katecheta naucza o moralnym zobowiązaniu
do dzielenia się wiarą z innymi
2. Niepokojące znaki napięcia na linii: autorytet – posłuszeństwo
2.1. Zróżnicowanie religijno-moralne wśród uczniów
2.2. Wątpliwości uczniów co do podstawowych prawd wiary
3. pomimo trudności: konieczność
współistnienia autorytetu i posłuszeństwa
3.1. Autorytet katechety – na fundamencie
jego posłuszeństwa Kościołowi
3.2. Posłuszeństwo uczniów – na fundamencie
ich osobistej wolności
4. Refleksja końcowe
BIBLIOGRAFIA

Rozdział VI
PROGRAMY I PODRĘCZNIKI DO NAUCZANIA RELIGII W GIMNAZJUM
(Ks. Piotr Tomasik)
1. Założenia katechezy młodzieży gimnazjalnej
2. Charakterystyka programów i podręczników
do nauczania religii w gimnazjum
3. Program Komisji Wychowania Katolickiego (AZ-3-01/1)
i serie podręczników: seria krakowskie oraz seria radomska i lubelska
4. Program poznański (AZ-3-02/2)
wraz z serią podręczników
5. Program warszawsko-praski (AZ-3-02/3) wraz z serią podręczników
6. Program kielecki (AZ-3-02/9)
wraz z serią podręczników
7. Program hiszpański (AZ-3-02/10)
wraz z serią podręczników
8. Wyzwania przyszłości

Rozdział VII
WSPÓŁDZIAŁANIE NAUCZYCIELI I RODZICÓW NA POZIOMIE GIMNAZJUM
(Ks. Adam Skreczko)
1. Specyfika wieku gimnazjalnego
2. Oczekiwania nauczycieli
3. Oczekiwania rodziców
4. Oczekiwania uczniów
5. Cele i zasady współdziałania nauczycieli i rodziców
6. Zbiorowe formy współpracy rodziców ze szkołą
6.1. Zebrania z rodzicami
6.2. Imprezy klasowe i szkolne
6.3. Spotkania dotyczące trudności wychowawczych
6.4. Szkolenia dla rodziców
6.5. Dbałość o wygląd klasy
7. Indywidualne formy współpracy rodziców ze szkołą
7.1. Konsultacje
7.2. Wizyty domowe
7.3. Rozmowy telefoniczne
7.4. Kontakty korespondencyjne
7.5. Działalność w komitecie i radzie szkoły
7.6. Współudział w pracy dydaktycznej szkoły
8. Organizowanie czasu wolnego uczniów
9. Pomoc uczniom w wyborze przyszłej szkoły
Zakończenie
BIBLIOGRAFIA

BIOGRAMY

KSZTAŁTOWANIE SIĘ RELIGIJNOŚCI MŁODZIEŻY W WIEKU GIMNAZJALNYM

Osobę w wieku gimnazjalnym cechuje dążność do autonomii we wszystkich sferach życia, także w dziedzinie religijności. Zjawisko to wynika z nowych sposobów funkcjonowania psychicznego nastolatków, takich jak pojawienie się myślenia formalno-logicznego oraz myślenia abstrakcyjnego i związanej z nimi zdolności do krytycznej rewizji dotychczasowych treści i autorytetów. Problematyka rozwoju religijności przedstawiona zostanie w szerszym kontekście przemian rozwojowych, zachodzących w sferze myślenia, emocjonalno-motywacyjnej i społeczno-moralnej młodzieży. Psychologiczna analiza religijności omówiona zostanie w oparciu o strukturalną definicję religijności człowieka w ujęciu C. Walesy.
W okresie dorastania można wyróżnić dwie fazy, których oddzielenie, mimo niewątpliwie dużej umowności granic, ma swoje uzasadnienie poprzez analizę wpływu czynników rozwojowych na zachodzące zmiany psychofizyczne.
W fazie pierwszej (od około 12 do około 15 roku życia) dominującą rolę pełni czynnik biologiczny. Rozwój fizyczny jest uwarunkowany działalnością kory mózgowej, ośrodków podkorowych i gruczołów wewnątrzwydzielniczych, które prowadzą do dojrzałości w dziedzinie funkcji biologicznych, a zwłaszcza prokreacyjnych. Dojrzewanie anatomiczno-fizjologiczne obejmuje całego człowieka i dlatego procesy neurohormonalne, przekształcające organizm w toku dojrzewania płciowego warunkują występowanie zwiększonego pobudzenia emocjonalnego oraz labilności i ambiwalencji uczuć, wpływają również na reaktywność seksualną oraz zwiększone zainteresowanie tą sferą życia człowieka.
W fazie drugiej (od około 15 do około 18 roku życia) dominującą rolę zaczynają pełnić czynniki społeczno-kulturowe. W sferze neurohormonalnej zauważa się stopniową stabilizację. Gdy organizm osiąga cechy dojrzałości biologicznej młody człowiek rozpoczyna poszukiwanie siebie w swym wymiarze psychologicznym: dąży do integracji własnej tożsamości oraz umiejscowienia się w otaczającym go świecie. Coraz bardziej świadomie analizuje własne potrzeby, pragnienia, zainteresowania, uzdolnienia, motywy, konfrontując je z nowymi, adekwatnymi do swego wieku wymaganiami społecznymi, co w konsekwencji prowadzi do interioryzacji owych zadań rozwojowych i uzewnętrznienia ich w postaci osobistych celów i planów życiowych .
We wszystkich obszarach życia pojawiają się przed nastolatkiem istotne wyzwania rozwojowe, będące efektem biologicznego dojrzewania organizmu, kształtowania się nowych zdolności psychospołecznych oraz poważniejszych wymagań ze strony środowiska społecznego: rodzinnego, szkolnego i pozaszkolnego. Do najważniejszych zadań rozwojowych tego okresu według R. Havighurst należą:
1) osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówieśnikami obojga płci;
2) ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej;
3) akceptacja swojego wyglądu i skuteczne posługiwanie się własnym ciałem;
4) osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych;
5) przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie;
6) przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej);
7) rozwijanie ideologii (sieci wartości) i systemu etycznego, kierującego zachowaniem.
Czas realizacji większości z tych zadań wykracza poza okres dorastania. Niektóre z nich stanowią źródło osobistych celów życiowych młodzieży jeszcze w wieku młodzieńczym (od 18 do 24 roku życia). Psychologia rozwoju człowieka pozwala spojrzeć na zachodzące u nastolatków przemiany w perspektywie kierunku ku któremu zmierzają. Jest nim niewątpliwie wyższa jakość życia: fizycznego (z większą dojrzałością organizmu) i psychospołecznego (z nowymi formami myślenia, życia emocjonalnego, kontaktów społecznych, osobowości oraz wejściem na wyższe stadia rozumowania moralnego i religijności).